Nadat de eerste fase van het evacuatieplan, waarbij leerplichtige jongens en meisjes uit de Westhoek met vier treinkonvooien tussen 18 mei en 26 juni 1915 naar schoolkolonies in de omgeving van Parijs waren gebracht, startte de tweede fase op dinsdag 29 juli 1915.
In de vroege morgen vertrok Colin Rowntree, een chauffeur van de Friend’s Ambulance Unit die in Poperinge was gestationeerd, in de opdracht van de hulporganisatie Aide Civile Belge naar Dranouter om kinderen over te brengen naar Poperinge, terwijl vrachtwagens 50 kinderen ophaalden in de omgeving van Ploegsteert en Nieuwkerke. Daarna reed Colin nog twee maal naar Dikkebus om 9 kinderen en 1 volwassene op te halen. Op twee dagen tijd werden 150 kinderen verzameld. De overige kinderen die van hun ouders mochten vertrekken werden op een wachtlijst geplaatst.
Na een reis met de tram die in Poperinge was vetrokken stapten de jongens en meisjes op de trein die tussen Veurne en Adinkerke stond opgesteld en waarop reeds een 130-tal kinderen uit Veurne-Ambacht hadden plaats genomen. Zij waren tijdens een luchtaanval uit Veurne vertrokken met enkele religieuzen en de onderwijzers Richard Gielen en Vanleke. Op het perron te Adinkerke was koningin Elisabeth opnieuw aanwezig om de kinderen uit te wuiven.
Het Rode kruis zorgde voor de bevoorrading tijdens de reis.
Wanneer de trein klaar was om te vertrekken arriveerde E.H.Delbaere, principaal van het College te Veurne, met Julien en Charles Van Wilder uit Nieuwkapelle waarvan de moeder enkele uren voordien was omgekomen tijdens bombardementen op het dorp.
Het konvooi met ruim 120 meisjes en 100 jongens, leerkrachten, zes religieuzen, priester Delbaere en een 50-tal ouderlingen werd op vrijdag 30 juli om 13 uur in het station van Saint-Séver te Rouen verwacht, maar kwam door een onverwacht oponthoud te Darnétal met ruim één uur vertraging aan. De dames van het Franse Rode Kruis zorgden in het station voor water om de handen te wassen en het gezicht op te frissen waarna iedereen een neusdoek kreeg.De vluchtelingen hadden tot dan reeds 24 uur ononderbroken op de trein gezeten. Omdat de jongens reeds om 15 uur opnieuw moesten vertrekken werd een geïmproviseerde refter ingericht in de infirmerie van het Rode Kruis, waar iedereen terecht kon voor bouillon, groenten, confituur, suiker en een appel. Onvoldoende omdat brood en drank ontbrak. Daarna vertrok een groep met auto’s naar Sotteville waar ze op een trein stapten die van Parijs kwam en onderweg de jongens, enkele religieuzen en onderwijzers om 19.30 uur afzette in Caudebec-en-Caux.
In het station van het kleine dorpje werden ze opgewacht door de plaatselijke bevolking en enkele autoriteiten uit de regio die hen in stoet vergezelden naar de gemeenteschool die door de Belgische overheid werd gehuurd als vestigingsplaats voor een schoolkolonie.
De 2 zusters uit Kemmel en 3 uit Boezinge die enkele dagen eerder waren aangekomen, stonden hen op te wachten.
De meisjes die in Rouen waren achtergebleven konden overnachten in Le Pensionnat Saint-Michel bij de zusters van Sacré-Coeur d’Ernemont aan de rue Bourg-l’Abbé. De volgende morgen namen de 95 meisjes en 5 zusters Paulinen uit Houthulst de trein richting Duclair tot aan het station van Le Paulu net voorbij Barentin waar ze enthousiaste werden ontvangen door de burgemeester en enkele industriëlen uit Duclair. Vandaar trokken ze te voet door de velden naar de nabijgelegen schoolkolonie op het kasteel “Les Vieux” in het dorpje Saint Paër.
Het domein werd gratis ter beschikking gesteld door Max de Joigny, burgemeester van Saint-Paër. Dezelfde dag werden 25 andere meisjes overgebracht naar hun verblijf op “Château Trompette” in St.Valery-en-Caux. De schoolkolonie lag langs de kade van het pittoreske vissershaventje aan de Quai d’Aval met een steile helling naar Falaise d’Aval.
1. CAUDEBEC-EN-CAUX – jongens – aankomst 31 juli 1915
- directie: E.H. J.DUBOIS
- bestuur: zusters uit de kloosters van Boezinge en Kemmel
- religieuzen: zuster Cordula EULALIE PINTELON
- aalmoezenier: DESAGHER
- onderwijs: RICHARD GIELEN / VANLEKE / MAES / MAURICE JANSSENS Halle / priester VERBOUWE Veurne / L. VERMEULEN Wijtschate / ALBIN CORNILLIE Vlamertinge / MAES Tielt / BOUCQUE Zillebeke
- personeel: OSCAR QUESTROY / Poperinge schoenmaker
2. SAINT PAER – Château “Les Vieux” – meisjes – aankomst 31 juli 1915
- directie: MARIA MALLISSE (21-7-15)
- aalmoezenier: JOSEPH VANTEMSCHE Voormezele (30-8-15)
- religieuzen: zuster Paulinen Houthulst – moeder-overste SIDONIE MAENHOUT (6-8-16)
- onderwijs: zusters ODILE VANDROMME / zuster MARTHA LYPPENS / zuster FLAVIE BEAUPREZ / zuster VIRGINE DEDEENE / lerares kantwerk – zuster AMELIE DERUYTER / lerares zang MADELEINNE MALLISSE
- personeel: zuster JULIE DEDEENE / zuster LOUISE DEDEENE / zuster MARIE VERONGSTRAETE / zuster AMELIE PEIREN
3. SAINT VALERY-EN-CAUX – Château Trompette – meisjes – aankomst 31 juli 1915
- directie: zuster Perpétua SIDONIE BEERT Tielt
- religieuzen: zuster Prudence HERMINE CHRISTIAENS Ichtegem / zuster Celesta ELODIE HOSTE Oostrozebeke / zuster Albina ELISA AMEEL Brielen / zuster Hermance FELICIE HOORELBEKE Boezinge
- aalmoezenier: JULES VALKENAERE
- onderwijs: ELISA AMEEL / ELODIE HOSTE
Tweede konvooi: zaterdag 31 juli
De jongens en meisjes die donderdag 29 juli uit de Westhoek vertrokken, waren nog maar net aangekomen wanneer de volgende dag nieuwe evacuaties van kinderen werden uitgevoerd.
Eén konvooi met 470 kinderen en enkele begeleiders voor de schoolkolonies, een ander konvooi met 500 vluchtelingen waaronder 150 kinderen.
Na hun aankomst in Gare du Nord op de rechteroever van de Seine te Rouen werd op het perron een middagmaal opgediend aan tafels die langs de trein werden opgesteld.
Deze maal was er wel voldoende water en brood.
Om ’s avonds tijdig op hun bestemming aan te komen moest de heer Haemers, Belgische Consul te Rouen, na de aankomst van het treinkonvooi zeer vlug een beslissing nemen over een nieuwe verdeling van de kinderen per schoolkolonie.
De nieuwe verdeling stemde niet overeen met de reisdocumenten van de arrondissementscommissarissen omdat er 70 kinderen méér waren aangekomen en de verhouding tussen het aantal jongens en meisjes anders was.
De trein vertrok op zaterdag 31 juli 1915 om 14 uur opnieuw te Rouen en zette onderweg 125 meisjes, bestemd voor de schoolkolonie van Ouville l’Abbaye, af in het station te Grémonville voor, in het station te Cany werden 125 meisjes afgezet voor Veulettes en in het station te Valmont de jongens voor Les Grandes Dalles.
In ieder station werden de kinderen verwelkomd door plaatselijke jongeren en Belgische vluchtelingen die reeds in de regio verbleven.
Te Ouville l’Abbaye kwamen de meisjes en zusters Apostolinnen uit Brugge terecht in Le Château d’Ouville, eigendom van baron en barones du Val de l’Escaude.
Op het domein bevond zich ook het hospitaal Rose Allen waar heel wat kinderen uit schoolkolonies in de regio werden verzorgd tijdens hun verblijf in het departement Seine-Inférieure.
Op 5 november 1916 stierf het eerste kind in het hospitaal Rose Allen: Isidoor Biervliet, geboren te Nieuwkerke en zoon van Sylvère en Julie Rubrecht uit Ploegsteert.
Uiteindelijk stierven er 11 kinderen in het hospitaal.
Op de begraafplaats van het dorp rest er vandaag nog één herinnering.
Op de bescheiden grafsteen van Rachel de Burchgraeve staat Douloureux Souvenirs, La volonté du Seigneur règle nos destinées. Rachel was gestorven op 14 november 1918 en de dochter van François en Eugénie Butaye uit Veurne.
In de schoolkolonie te Veulettes-sur-Mer kregen de meisjes een plaats in het Grand Hotel en een annex in Châlet des Oiseaux gelegen op de zeedijk van deze badplaats.
De Belgische overheid deed een beroep op 7 zusters Augustinessen uit Ieper die in oktober 1914 naar Engeland waren gevlucht waar ze een pensionaat in het Londense stadsdeel Willesden openhielden.
Een groot aantal jongens met bestemming Les Grandes Dalles kwamen ’s avonds om 18u30 te Valmont aan waar ze in het stationsgebouw werden opgewacht door de heer Pièttre, Sous-Préfet van Yvetot, en de heren Crochemort en Hauguel burgemeesters van Valmont en Saint-Pierre-en-Port.
De groep vluchtelingen werd uitgenodigd op het marktplein van het dorp waar ze werden begroet door plaatselijke schoolkinderen die waren uitgerust met Franse- en Belgische vlaggetjes.
Het was een emotionele ontmoeting tussen de plaatselijke bevolking en de Vlaamse kinderen waarvan een groot deel nooit meer hun ouders zouden terug zien.
Na de ontvangst trokken de kinderen met bussen naar Hotel de la Plage in de badplaats Les Grandes Dalles waar de Parijse familie Michelat hun eigendom ter beschikking hadden gesteld van de Belgische regering.
In de dorpen Saint-Pierre-en-Port en Sassetot-le-Mauconduit waar ze voorbij kwamen en even halt hielden trakteerden kinderen uit het dorp hun leeftijdsgenootjes met zoetigheden.
Enkele zusters Augustinessen van de school Roesbrugge-Dames te Ieper hadden een tijdelijke opdracht in de schoolkolonie van Les Grandes Dalles tot ze enkele dagen later zouden worden vervangen door zusters Paulinen uit Temse.
Benjamin Decock die eerst werd aangesteld als directeur vertrok enkele dagen later samen met zijn collega onderwijzers Joseph Decock, Corneille en Lampaert naar de schoolkolonie te Caudebec-en-Caux.
4. LES GRANDES DALLES – Hôtel de la Plage – jongens – aankomst 31 juli 1915
- organisatie: zusters Paulinen klooster van Temse
- aalmoezenier: DUBOIS / HENRI DE SAEGHER
- religieuzen: IRMA SPILEERS Schoorisse / ALIA WASTEELS Brussel
- personeel: DEMUYTER ADOLPHE schoenmaker
5. VEULETTES-SUR-MER – “Grand Hôtel” en “Châlet des Oiseaux” – meisjes – aankomst 31 juli 1915
- organisatie: Rousbrugge Dames uit Ieper
- directie: Gabriëlle BEESAU dame Marie-Ignace Lo
- aalmoezenier: Joseph DEPOORTER Poperinge (kapelaan St.-Bertinus)
- religieuzen: Monique SIMOENS dame Cécile Vinkem / Amy ALLEN dame Gertrude / DEMEESTER dame Marie-Madeleine Roeselare / CAMERLYNCK dame Scholastica Proven / BUTAYE dame Marie-Madeleine Stavele / dame Marie-Victor / dame Thérèse / dame Marie-Joseph / dame Marie-des-Anges / dame Hélène
- personeel: Irma BUTTEIN, Julia BUTTEIN, Delima ELIAS, schoenmaker: TERMOTE François Moorslede
Het verhaal van zuster Marie-Ignace (Gabrielle Beesau)
Hoe zijt gij hier gekomen? en de kinders, zijn ze hier in een keer of langzamerhand, een weinig teenegader, aangeland? Dit is een geheele geschiedenissen van Vlaanderen! en ’t is wel het aanteekenen weerd hoe eene schoolzettinge tot stand komt en hoe zij voort doet en voort leeft.
Ge moet weten, aldus de eerwaarde Overste, dat we nog in Engeland waren te Londen, Willisden, Convent of Jesus and Mary toen we van ons Staatsbestuur het aanbod kregen twee, drie schoolbezettingen te ontginnen, in Vrankrijk, in Normandie. We sloegen dit aanbod niet af, en vertrokken den 26 Juli 1915 en kwamen te Haver aan wal. Deze afdeeling van het klooster Rousbrugge Damen van Ieper was bestemd voor Veulettes waar wij aankwamen den 29 Juli. Men had ons gezegd dat we gingen knechten voor handen hebben; dit viel ons nogal hard om de waarheid te zeggen daar we nooit geen knechtjes maar meiskes bestierd hadden. Doch daar kwam allichte een andere mare af; dat men gemist was, en dat het meiskes waren, honderd meiskes die ons zouden den 31 Juli toekomen van Rowanen.
We waren den 31 Juli, van ’s nuchten af stonden we op de loer om te zien of er niets op’n daagde aan de klimmen. De voormiddag ging voorbij zonder dat we iets geware wierden, ’t was middag, nog geen kinders: ’t werd drie, vier en geen speur op de bane. We gaven het schier op voor dien dag als rond den vijven wij het gerij hoorden van voertuigen. De kinders waren daar al met een keer gezet! Daar waren er geen honderd op verre na niet; maar we vernamen het allichte: ’t kwamen er nog al veel achter. Ze kwamen toe in hooptjes en kooptjes; als het zesse was kwamen er nog rijtuigen, als het zeven was nog en we begosten onze kalantjes te tellen, want we naarsden de honderd. ’t Gingen er nog komen en wij hadden geen slappinge meer, wij hadden trouwens onze rekeninge gemaakt op honderd. Edelmoedige burgers huisden er een dertigtal en ’t was waarlijk noodig, want de rijtuigen kwamen nog alsan toe, en ’t was tien in den nacht als het laatste voertje voor het huis stille hield. Als wij dan onze lijste overzagen, hadden wij er honderd dertig in plaatse van honderd. Ons herte brak als we zagen in wat deerlijken toestand het meestendeel waren. Sommige hadden een pakske mede met oude onnuttige kleeren, andere hadden voor alle reisgoed slechts een hemde ten optelle. Allen waren moede en mat van de reize, en na een goede maaltijd waren ze blijde te mogen in een goed bedde vernachten; ze sliepen gelijk roozen dat de eene ooge de andere niet en zag, gelijk de Vlamingen zeggen, en met den vroegen stond iedereen op frisch lijk een bliek.
Van ’s anderdags reeds kregen wij het bezoek van den Minister Berryer. De kinders waren bezig met een smakelijk eetmaal te nutten dat hun in de namiddag wierd aangeboden toen de heer Minister met juffrouw Berryer, zijne oudste dochter, eenige voorname fransche heeren, alsook de E.H.Derneiliers, pastor van Veulettes, de heer Ory, burgemeester en zijne familie de kinders kwamen bezoeken en verwelkomen.
Van den volgende dag reeds zagen wij dat we te veel kinders hadden in verhoudenisse met de plaats ons gejund. Wij hadden dan maar het kleenste gedeelte der gasthoven; wij moesten dus twintig kinderen wederzenden. ’t Speet ons maar we kosten niet verder, nood dwingt. Als alles op zijn schik was begosten wij de kleeren der kinders na te zien, maar daar was schier geen doen aan. Hier moesten wij hulde brengen aan Mevrouw Rousseau, dochter van den burgmeester, die hare kennissen en vriendinnen opriep en te samen naar de Colonie kwamen werken. Ook de Parijzenaars der lusthuizen ter zee brachten niet weinig het hunne bij om den bekommerden toestand te verbeteren en te redden, te ontkommeren gelijk sommige fransch-vlamingen zoo schoone nu nog zeggen.
6. VALMONT – Château de Valmont – meisjes – aankomst 31 juli 1915
- organisatie: zusters Augustinessen – Rousbrugge Dames Ieper
- directrice: Dame Agnès JULIETTE NEUVILLE Leisele
- religieuzen: VIRGINIE SYOEN – zuster Filicité Merkem / LOUISE DELRUE Geluwe / VIRGINIE MATSAERT Bulscamp / FLAVIE BUTAYE Stavele / LEONE SYMOENS Vinkem / JOSEPHINE FRAEYS Roeselare / overste JULIE DEDEURWAERDER Pittem / MARGUERITE SEYS Ieper / MARIA ROFFIAEN Ieper / ALLEN AMY Londen / ELODIE DEQUIDT Pollinkhove / ROMANIE DAVID Loppem / MARIA LOONIS Westvleteren / DESCHEPPER AUGUSTA / JULIE MANTSOONE
- dienstpersoneel: Marie-Julienne FRAEYS (Roeselare), Carina-Marie PETIT (Watou)
7. SASSETOT-LE-MAUCONDUIT – Manoir de Criqeumanville – jongens – aankomst 31 juli 1915
- organisatie: zusters Augustinessen Rousbrugge Dames Ieper
- directie: Dame Jeanne STEPHANIE SYMOENS Vinkem
- onderwijs: Dame Monique LEONIE SYMOENS Vinkem / Dame Lutgarde MARIA PLANCKE Lo
personeel: Dame Hélène VALERY VANDAMME – wasserij / Dame Léonie ELODIE VEREECKE – keuken Pollinkhove / Dame Anna MARIA LOONIS – onderhoud Westvleteren / Dame Genevieve AUGUSTA DESCHEPPER Ardooie / Dame Brigitte PAULINE CLAEYS Wervik
8. OUVILLE L’ABBAYE – Château d’Ouville – meisjes – aankomstt 31 juli 1915
- organisatie: zusters Apostelinnen
9. BARENTIN – Les Campeaux – meisjes – aankomst 25 september 1915
- directie: zuster Marie-Louise EMMA VERWILGEN (Paulinen)
- religieuzen:
- zusters Benedictinessen uit klooster Poperinge van 25 september 1915 tot 28 oktober 1916
- 14 zusters Paulinen uit klooster Poperinge vanaf 28 oktober 1916: Ann VERELST (zuster Augustine), Idalie HANSSENS (zuster Imelde)
- aalmoezenier: Auguste VAN SPEYBROEK / Jean DE GRYSE (scheutist)
- personeel: Idalie BLONDEEL / Felicie GOUWY / Rachel LABYT / Georges DEPOORTER Esen / Andre MAECKELBERG Diksmuide / Eveline VANHOVE Poperinge
- infirmerie: Claire DERGENT (USA)
10. SAINT-AUBIN-EPINAY – Maison Sainte-Rose (Château Stackler) – jongens – aankomst 25 september 1915
gebouw, vanaf augustus 1915, ter beschikking gesteld door de familie Lormier-Stâckler aan 1200 per maand, er werden 3 “barakken” bijgeplaatst als slaapzalen.
- directie: EMMA ROELANDT
- organisatie: zusters van Maria, Lamotte Ieper
- religieuzen: zuster Angèle GERTRUDE BOLLENGER / zuster Anna FELICIE HERCKELBOUT Westvleteren / zuster Jeanne GABRIELLE MARSELOO Ieper
- aalmoezenier: ACHILLE DESQUIENS Waasten
- onderwijs: CONSTANT STEEN / ELODIE DECADT mevr.Steen / GUSTAVE TIMMERMANS Schaffen / MARCEL DEMAN Sint-Rijkers / zuster MARIE NOTEBAERT / zuster TUTTENS ROMANIE / zuster Germaine EMMA VANDENBILCKE Westvleteren / JOSEPH ROOSE / ALBIN CORNILLIE Vlamertinge / IRMA CORNILLIE / SIDONIE VANHILLE / MARCEL DEMAN
- personeel: IDALIE DESMEDT Klerken / MARIE, IRMA en MARGUERITE STEEN / ERNEST CLARYSSE schoenmaker Koekelare
11. PREAUX – Château Sainte-Croix – jongens en meisjes – aankomst 25 september 1915
eigendom ter beschikking gesteld door M.Poussin, burgemeester van St.-Aubin-Enpinay.
- directie: zuster-overste Lutgarde MARIE-AGNES MAROY Brugge
- organisatie: zusters van Maria, Lamotten Ieper
- aalmoezenier HILAIRE HERMAN
- onderwijs: zuster Thérèse MARIE-LOUISE LOGIER Passendale / zuster Lucie MARIE DESCHRYVER Beveren-IJzer / zuster Anna FELICIE HERCKELBOUT / zuster Euphèmie SOPHIE MOMPREZ
- personeel: zuster Céline MARIA VANDEPUTTE – keuken Ichtegem / zuster PAULINE SCHAPCOOMAN – onderhoud Izegem / zuster BERTHA GUNST -wasserij / zuster Mathilde JUSTINE MAROY Brugge / ROSALIE DUJARDIN
12. SAINT JACQUES-SUR-DARNETAL – Château Lormier / Hameau Quévreville-la-Milon – jongens – aankomst 25 september 1915
gebouw, vanaf augustus 1915, ter beschikking gesteld door mevr. Lormier. Woning met bijgebouwen en park. Uitgebreid met “barak”
- organisatie: zusters van Maria, Lamotten Ieper
- directie: zuster Marie-Josèphe MADELEINE ALLEMON – lerares
- aalmoezenier: HILAIRE HERMAN
- religieuzen: SOPHIE VERRIEST / ELISA LELIEUR / MARIE DEGRYSE
- onderwijs: LUC JACQUART / LOUIS WOESTYN Ploegsteert
- personeel: HELENE HERMAN keuken / ALICE SEYS / Mevr. JACQUART
13. GOMMERVILLE – Château Joly – jongens – opstart onderwijs 11 juni 1917
- directie ARTHUR D’HAVELOOSE Tielt
- organisatie: zusters St.-Vincentius / Paulinen Oostvleteren
- aalmoezenier HENRI CALLEWAERT Torhout / EMIEL KIEKEN Brielen
- onderwijs: JULES GOUDENHOOFT Westouter / ACHILLE CHENEAU Veurne / AUGUST VAN LOOY / ACHILLE VERMEULEN Leupegem-Oudenaarde
- religieuzen: zuster Marie-Madeleine EUGENIE VANDENBERGHE Oostvleteren / zuster Jeanne MARTHE DESAUW / zuster Gertrude CELINE HAGHEBAERT Westvleteren / zuster Godelieve BERTHA PEETERS Oostvleteren / zuster Colette EMMA LAUWIJCK Dikkebus / zuster Marie Louise FELICIE VANEXEM Mesen / SIDONIE DEJAEGHER Meulebeke / zuster Dominique AMELIE KINGET Polinkhove / zuster-overste Marie-Joseph MATHILDE CAPELLE Oostvleteren / zuster Vincentia SYLVIE RAECKELBOOM Oostvleteren /
- personeel: GODELIEVE, MADELEINE en MARTHE DECEUNINCK Oostvleteren / MARIE DUBOIS -naaister Veurne / GEORGES DUBOIS Veurne / LEONIE LAZOORE Adinkerke / MADELEINE VANDEWEGHE Hooglede
14. BACQEUVILLE-EN-CAUX – Place du Marché – jongens – aankomst 9 oktober 1915
- directie: JEROME FRUTSAERT Vlamertinge
- organisatie: Franciscanessen zusters Penitenten klooster Poperinge
- religieuzen: zuster Marie-Louise FELICIE VANEXEM Dikkebus / THERESE VAN EECKE Elverdinge / zuster Véronique ISABELLE RYCKEWAERT Oostduinkerke / zuster Antoinette ROMANIE VERMEERSCH Eernegem / zuster Francisca HONORINE VUYLSTEKER en zuster Colette EMMA LOUWIJCK uit het klooster Soeurs de Notre Dame van Komen Dikkebus / Poperinge / zuster Marie-valérie FELICIE VANBEVEREN / ADELINE BONTE Voormezele (echtgenote Omer Lazeure/onderwijzer)
- onderwijs: OMER LAZEURE Wulvergem / JEROME FRUTSAERT
- personeel: RACHEL LABYT Lombarsijde /
15. OMONVILLE – Château d’Omonville – meisjes – aankomst 9 oktober 1915
- directie: zuster Marie-Louise FELICIE VANEXEM Franciscas uit Poperinge
- religieuzen: zuster Colette EMMA LOUWYCK Soeur de Notre Dame uit Komen
16. LES PETITES DALLES – Grand Hôtel – meisjes – aankomst 11 oktober 1915
- directie: zuster Marie-Louise MARIA DELVILLE Leuze
- aalmoezenier: EMIEL KIEKEN Brielen / CHARLES VANHOUTTE / PAUL-ARTHUR VANDENBROUCKE Zillebeke / ALOIS TOMMELEIN Zarren
- organisatie: zusters Saint François de Salles klooster Waasten
- religieuzen: ADELE STANUS Wadelincourt / zuster Véronique PHILOMENA DERYCKE Buvin
- onderwijs: zuster Félicité CECILE HANOT / zuster Bernardin HELENA HOFFMANN Doornik / zuster Claire EMILIE LAMY Fosses / zuster Clémence MALVINA DE JONGHE Wingene / zuster MADELEINE BECQ Ath / zuster MARTHE VANDEVYVERE Waasten / zuster Adèle MARIA DUMONT Wadelincourt / zuster ALIDA ABRASSART Dour / Juf. ANGELE en MARIA SIX /
- personeel: ADOLPHE DEMUYTER – schoenmaker / CORNELIS VERSTRAETE – schoenmaker / PIERRE-HENRI HANSSEN / MARIA en GERARDINE FIERS Ieper / ALICE en ANNA PHILLIPO Handzame / MARIE-LOUISE LESERCOURT Waasten
17. BARENTIN – Château Malaise (ook vermeld als château Besselièvre – eigenaar indistrieel Charles Besselièvre) – jongens en meisjes – aankomst 23 oktober 1915
- directie: zuster Agnès CORDENY Pharaïlde
- organisatie: zusters O.L.Vrouw klooster Westrozebeke – de zuster verhuisden midden 1919 naar de schoolkolonie van de Koningin in Wulveringem-Vinkem
- aalmoezenier: ARSENE MEULEMAN Assebroek
18. HUGLEVILLE-EN-CAUX – Château Grosfy – jongens – aankomst 2 oktober 1916
In de schoolkolonie die eerder werd georganiseerd door het Comité Franco-Américain pour la Protection des Enfants de la Frontière, verbleven enkele Belgische kinderen samen met overwegend Franse kinderen uit de departementen Alsace en Lorraine die eind 1914 uit hun dorpen werden verjaagd.
- directie: zuster Ursule MARIE -JULIENNE DELEU Menen
- organisatie: zusters Paulinen klooster Zonnebeke
- religieuzen: zuster Angéline MARGUERITE BOUCKAERT Roeselare / zuster Gudule ROMANIE DE GHELDERE Zwevezele / zuster Régina HELENE VERCRUYSSE Eernegem / zuster Philomène ROMANIE DEVER Proven / zuster Théodora HELENE BAFCOP Poperinge / zuster Stéphanie LEONIE SIMOEN Koekelare
- aalmoezenier: VICTOR DOOMS Tielt (voor de oorlog pastoor in Roeselare)
- personeel: juffrouw B.DECLERCQ / gezusters MARGUERITE en ALICE BOUCKAERT Roeselare / gezusters CELINE en MARIE SOETAERT Vlamertinge
- infirmerie: ANNA DELHAES
19. SAINT MARGEURITE-SUR-MER – Hôtel des Sapins – jongens en meisjes – aankomst 28 december 1915
- directie: zuster Isabelle AIMEE FLORIN Tourcoing
- organisatie: des Soeurs de la Sainte Union des Saints Coeurs – Ploegsteert
- onderwijs: ACHILLE OBYN Merkem / zuster Régina ZOE REYNAERT Diksmuide / zuster Godelieve JULIETTE POLDERMAN Wevelgem
- aalmoezenier: LEFEVERE Waasten / ACHILLE DELAERE Brugge / ROGER LIEKENS Kampenhout
- toezicht: zuster Mariette GABRIELLE DERAM St.Maria-Kapelle
- infirmerie: zuster Léonie MARIE TAVERNE Doornik
- personeel: zuster Anna-Louise LEONIE CUISINIER Douai / zuster Marthe GABRIELLE MARESEAUX Roubaix / zuster Jeanne JEANNE CANTIN Hénin-Liétard / zuster Eudoxie VALERIE PROCUREUR Wervik / zuster Amandine CELINE BLICQ Tourcoing / zuster Théaderine MARIE-LOUISE BAFCOP Houtkerke / LOUISE DERYCK St.-Pol-sur-Mer / LYDIE BOUCHERY Pont-de-Nieppe / VICTORINE VANDOORNE Nieppe / AMELIE DEFEVER Bekegem / ALOIS DEFEVERE Zerkegem / HONORE OBYN Merkem
20. VARENGEVILLE-SUR-MER – Hôtel de la Terrasse – meisjes – aankomst 28 december 1915
- directrice zuster Isabelle AIMEE FLORIN Tourcoing
- onder-directie: zuster Henriette FELICIE DESBOUVRIE
- organisatie: Soeurs de la Sainte Union des Saints Coeurs – Poperinge/Nieuwpoort/Ploegsteert
- aalmoezenier: ACHILLES DECLERCQ / ROGER LIEKENS Kampenhout
- onderwijs: zuster Cécile GERMAINE DELEU Rekkem (klooster Ploegsteert) / zuster Ferdinande ADRIENNE LOYEZ Hazebrouck (klooster Nieuwpoort)
- toezicht: zuster Claver EMMA DEDRYVER
- infirmerie: zuster Joseph JEANNE DENIS Marquette-lez-Bouchain (klooster Poperinge)
- personeel: zuster Raphaël ELISE WALLAERE / zuster Cécile EMMA VERRIEST / zuster Eugénie LEONTINE DELAERE / zuster Berthilie VICTORINE VANDORME Nieppe / zuster Esther MARIE DEBAILLIEUL / GERMAINE en IRMA GAUL
21. CRIQEUTOT-SUR-OUVILLE – Hameau la Campagne – jongens – aankomst 28 december 1915
- directie: JOZEF KLEYNTJES / JULES MALISSE Kemmel
- organisatie: zusters Apostolinnen Geluveld
- religieuzen: zuster Clémentine OCTAVIE JONCKHEERE Jabbeke / zuster Claire IDA BERTIER / zuster Delphine AMELIE ALGOET / zuster Marcella LOUISE DEWITTE
- aalmoezenier: CHARLES VAN HOUTTE Geluveld / CYRILLE DE GRAEVE Pervijze (pastoor Nieuwpoort)
- onderwijs: JOSEPH VAN HOUWE / JOSEPH DEKEIRSGIETER Poperinge / MARCEL LAVIGNE Mettecove / zuster Andréa JEANETTE HAEGHEDOORN / zuster Régina VICTORINE HAEGHEDOORN / zuster Placide IRMA TAHON Langemark
- personeel: GERMAIN LANGSWEERT
22. SAUSSAY – Château du Saussay – Rue d’Ancienne Forge 44 – meisjes – aankomst 29 december 1915
Nadat de schoolkolonie begin 1918 werd stopgezet verhuisde een deel van de 130 meisjes naar een nieuwe schoolkolonies in Pontoise. Een andere groep kwam in de schoolkolonie van Orsay terecht.
Zuster-overste JULIETTE HUGUENET
23. OUVILLE L’ABBAYE – Château d’Ouville + Hôpital Rose Allen – opstart september 1916
- Alice VANDEKERKHOVE – zuster Alice, verpleegster
- Alida VANDEVYVERE – zuster Agnès, verpleegster
24. YVETOT – klooster Des Dames Blanches – jongens – aankomst 26 juni 1916
- directie: LUCIEN ASTAES Kortemark
- religieuzen: zuster Heilige Familie klooster Vlamertinge: zuster Caroline NATHALIE LEMENU Komen / zuster Agatha VIRGINIE SOETAERT Wervik / zuster Gudule FELICIE CORNETTE Lo / zuster-overste Julienne JULIE GUNST Kortemark / zuster LEA VANHOUTEGHEM Kaster / LOUISE WERKIN Wijtschate
- aalmoezenier: J.DUBOIS
- onderwijzers: CHARLES VERBOUWE Alveringem Eggewaertskapelle / ABEL NOLLET Moeskroen / JOSEPH VANHOUWE Brussel
- personeel: GERMAINE HINNEMAN Nieuwkerke, JULIENNE TOP, DANIEL MAHIEU
25. TILLIERES-SUR-AVRE – domein Saint Louis-de-la-Mulotière – meisjes – departement Eure – aankomst 28 oktober 1916
vakantiedomein voor Parijse kinderen, ter beschikking gesteld door abbé Solange Bdin, priester van St.-Honoré d’Eylan, Boulevard Victor Hugo 108, Parijs.
- directie: zuster Marguerite
- aalmoezenier: VAN SPEYBROEK / EMILE HANNEBOUW Poperinge
- organisatie: zusters Benedictinessen Poperinge
- religieuzen: zuster Antoinette EMMA BRUTSAERT Watou / zuster Gabriëlle IRMA QUAGHEBEUR / zuster Marie-Thérèse / zuster Gertrude / zuster Claire / zuster Gerarda / MARIA HANNEBOUW
- personeel: EUDOXIE LUYSSAERT Pollinkhove / LEONIE SOETE Dadizele / RENE METSU tuinman Poperinge / JULIENNE DUFLOU Wijtschate / EUGENE DECREUS schoenmaker Poperinge / CYRILLE MONKERHEY Vlamertinge / ISIDOOR DEBACKER Le Bizet / Mevr. DEBACKER Le Bizet
26. BLARU – beroepsopleiding – jongens – opstart 2 december 1916 / verhuisde in oktober 1917 naar St.-Illiers-le-Bois
- directie: ARTHUR DESPLANQUES Gits
- secretaris: AUGUSTIN GOOVAERTS
- religieuzen: zusters uit het klooster van Langemark (zie St.-Illiers-le-Bois)
- onderwijs: JOSEPH LINGIER Ichtegem / JEAN-FRANCOIS VAN LINTHOUT / AUGUSTE VAN LOOY Liedekerke / BERBER -turnen
27. SAINT-AUBIN-EPINAY – Hameau Branville, Route de Lyon-la-Fôret – jongens – opstart 1 februari 1917
gebouw vanaf 5 september 1916 door Mr.Poussin, burgemeester van Saint-Aubin-Epinay, ter beschikking gesteld aan “Fonds du Soldat Belge” – Enkele zusters uit Le Bizet verbleven tot eind januari 1917 in het gebouw
- organisatie: zusters van Maria , Lamotten Ieper vanaf 1 februari 1917
- religieuzen: Lamotten – zuster Gertrude MATHILDE DEMEYER Kortrijk / zuster Marguerite EMMA BONQUET Ieper / zuster Gerarde MARIE VERBEKE / zuster Jeanne / zuster Lutgarde MARIE-AGNES MAROY Brugge
- aalmoezenier: HERMAN / ANTOINE LABIS Kuurne
28. LES GRANDES VENTES – Château de la Petite Heuze – enkel Waalse jongens – aankomst 17 oktober 1917
- directie: JULES BODART Luik (tot 16 december 1917) / HENRI BRUYLANTS
- religieuzen: zuster-overste Colette EMMA LOWIJCK – zusters Franciscanessen uit Poperinge
- personeel: ZULMA LEPERCQ / MARIA CORNEILLIE / MARIA LOUWIJCK Dikkebus / SAMYN RACHEL Veurne / BERTHA STAELEN
29. VARENGEVILLE-SUR-MER – domein La Volière – jongens – aankomst 17 oktober 1917
De schoolkolonie werd opgestart met Waalse kinderen. Na het overplaatsen van de Waalse kinderen naar een schoolkolonie in Landes, waren jongens uit de Westhoek de nieuwe bewoners vanaf 24 april 1918.
- directie: zuster-overste Walburga FLORENCE TAHON (Annuntiaten), zuster Florence COLETTA VANDEROUGHSTRAETE (Paulinen)
- organisatie: zuster Annuntiaten klooster Veurne tot 22 april 1918, daarna zusters Paulinen Westouter en wijkschool “den Brabant”.
- onderwijs – Annuntiaten: zuster Joséphine SOPHIE VAN DROMME, zuster Marie-Thérèse ALICE SIMPELAERE, zuster Marie-François HILDA VALCKE
- onderwijs zusters Paulinen: zuster Célestine en Marie Antoinette
- aalmoezenier: ACHILLES DECLERCQ Roeselare
- toezicht: zuster Marguerite JUSTINE SOBRY
- infirmerie: zuster Marie-Félicité MARIE TERNIER
- personeel: zuster Marie-Anne ELISE DE CLERCQ – keuken, zuster Marie-Agnes CESARINE DE BAENST – keuken, zuster Marie-Jeanne MARY MUTPHY – wasserij, zuster Marie-Brigitte SYLVIE VANDENPUTTE – onderhoud, zuster Marie-Séraphine RACHEL HUYGHE (Annuntiaten) – onderhoud, juffrouw CEZARINE LUYSSEN – onderhoud
Op 15 april 1918 bracht arrondissementscommissaris Albert Biebuyck een bezoek aan het klooster van Westouter in de Schomminkelstraat om aan zuster-overste te vragen om een schoolkolonie te besturen in Varengeville-sur-Mer. Ze beschikte over 6 zusters: 4 van de wijkschool op “den Brabant” en 2 die nog in Westouter verbleven. Op 18 april kwam volksvertegenwoordiger Jean Ramaeckers met de auto naar “den Brabant” om de 6 zusters op te halen en naar het sanatorium in het Franse Zuydcoote te vertrekken. In Zuydcoote werd beslist om de meisjes toe te vertrouwen aan de zusters uit Boezinge en de jongens aan de zusters uit Westouter. Op 19 april om 4 uur in de morgen werden de zusters met 80 jongens, zonder eten, drinken en te wassen, op camions geladen en overgebracht naar Calais waar ze om 3 uur in de namiddag aankwamen. Daar kregen ze een maaltijd van Belgische soldaten. Ieder kind kreeg een deken om te slapen op de trein die naar Rouen zou vertrekken. Op 20 april kwamen zusters en kinderen aan in het station van Rouen en werden naar het voormalige seminarie gebracht waar ze mochten overnachten. Veel kinderen waren ondertussen ziek geworden en kregen voor het avondeten, ondanks ze verzwakt waren van de lange reis, slechts een droge korst brood en cider. Op het bovenverdiep kreeg iedereen een smalle strozak om op de planken vloer te slapen. Op zondag 21 april kwam Jean Ramaeckers melden dat de groep kon vertrekken naar Sainte Marguerite in Normandië. Het was maandag 22 april, in de vroege morgen, wanneer de 80 kinderen en 6 zusters met auto’s naar de schoolkolonie vertrokken. In de schoolkolonie waren 2 grote slaapzalen met waterleidingen beschikbaar, een apotheek, een grote eetplaats voor de kinderen en een voor de zusters, een ruime keuken, 2 klassen en een speelgoed. In de eerste week na hun aankomst zette Albert Olbrechts kleren en vers linnen af en om de veertien dagen kwam een kamion langs met eetwaren en anderen noodzakelijkheden. Zuster Florence – COLETA VANDEROUGSTRAETE die de leiding had verdeelde het werk alsvolgt: de zusters Célestine – MARIE SIX en Marie-Antoinette gaven les aan de kinderen, zuster Germaine – MARGEURITE HINNEKINT verstelde de kleren, kousen en schoenen, Beatrice – STEPHANIE RAECKE deed de keuken, zuster Delphine – ADELINE PHYFFEROEN stond in voor de slaapkamers. Dagelijks konden de kinderen en zusters voor de mis terecht in de schoolkolonie op “Les Sapins” die op 10 minuten wandelen lag. De zondag ging men naar de hoogmis in het nabijgelegen kerkje van Varengeville-sur-Mer dat een half uurtje verder lag.
30. SAINT-ILLIERS-LE-BOIS (voordien BLARU)– beroepsonderwijs – jongens – aankomst 28 oktober 1917
- directie: ARTHUR DESPLANCQUES Gits
- aalmoezenier: MAURITS VANDERGHOTE Ieper
- onderwijs: JOSEPH LINGIER Ichtegem / AUGUST VANLOOY Liedekerke / CHARLES POLLET Pervijse / RICHARD TACKX Minderhoutem / MAURICE DESAGER Ieper / XAVIER BONET Dottignies / OSCAR HOUTEMAN Denderhoutem / ERNEST LEYRE Diksmuide / PIERRE DE MUNTER Mechelen / MEDARD LESCRAUWAET Brugge / JEAN-MARIE WAUTERS Gent
- religieuzen: zusters uit het klooster van Langemark / zuster-overste JULIA HOSTENS Beveren / EUGENIE SLABBINCK Rudervoorde / BENONI POLDERMAN Ledegem / EMMA VANDENDRIESSCHE Waregem / JULIA PARMENTIER Roeselare / ELVIRA DECEUNINCK Lesle / ELVIRA VERGOTE Kortrijk / LEONIE PONJAERT Blankenberge
- personeel: MARIA POLDERMAN keuken Ledegem
31. POURVILLE – Grand Hôtel-de-la-Plage – jongens – opgestart op 19 december 1917 voor Waalse jongens en meisjes, aankomst op 22 april 1918 van jongerenn uit de Westhoek
- directie:
- Wallonië: JULES BODART (tot April 1918)
- Westhoek: NICOLAS MARTIN Neerpelt
- religieuzen:
- zusters Arme Klaren Nieuwpoort (19 december 1917)
- GRUWIER FEBRONIE – zuster Françoise / zuster Clara VANBEVEREN MARIA / zuster Elisabeth BRYS AUGUSTA / zuster Imelda VANDAMME RENILDE
- zusters Paulinen klooster ’t Vogeltje-Poperinge (22 april 1918)
- zusters Augustinessen moeder-overste Cécile MARIA NEYRINCK september 1918
- zusters Paulinen uit Bailleul
- zuster …NEYRINCK MARIA Houtkerke / zuster Veronique LECAES Emma St.-Jans Capelle / zuster Gudule LOOTEN Louise Bailleul / zuster Hélène BINAUT Justine Wormhout / zuster Brigite WALES Philomène Poperinge / zuster Anbreisine GAUQUIE Marie Bailleul / zuster Rose ANUXEM Marie Bailleul / zuster Elisabeth VANNEUVILLE Jeanne Bailleul / zuster…LAMPS MARIE Hazebroek
- zusters Arme Klaren Nieuwpoort (19 december 1917)
- onderwijs:
- Wallonië: EMILE GRIGNARD / JULES GRIGNARD
- Westhoek: ALPHONSE WAUTERS / JULES DESIERE Pollinkhove / ALPHONSE BRANDERS Montaigu / JULES BOURGEOIS Westouter / EMIEL DEKEIRSGIETER Poperinge / JULES BRULEZ Pittem / HENRI DE TREMMERY Ploegsteert / JULES DELANOTE Westouter
- personeel: IRMA LAMOTE – werkvrouw Ichtegem / LEONTINE VANVLIERBERGHE wasserij Stekene/ MARIE SPILLEMAECKERS – naaister Boom / VIRGINIE BOTERBERGHE – naaister Maldegem / LOUISE BOGAERTS – wasserij Ekeren / FLORENT VERMANDER – schoenmaker – Lo / ALICE EENAME – werkvrouw Staden / ALEXIE VERMEERSCH – werkvrouw Ichtegem / ELODIE DELEU Koolskamp / CEZARINE CAUWELIER – werkvrouw Roeselare / MARIA PLETS / MARIE BAUWENS-VANDEZANDE – naaister Kontich / ELODIE DELEU – werkvrouw Staden / EDMOND CAMBIE – timmerman Kaaskerke / CAMILLE BAERT – timmerman / MEDARD NOUVEL – timmerman / ADOLPHE DEMUYTER – schoenmaker
32. SAINT-JACQUES-SUR-DARNETAL – Château Nouveau Monde – jongens en meisjes – aankomst 1 juni 1918 – weeskinderen Loker
gebouw gehuurd aan 1300 fr. per jaar
- organisatie: zusters Paulinen weeshuis Loker
- directie: zuster ELISA TERRYN
- aalmoezenier: FLORIMOND PLETTINCK
- religieuzen: zuster Arnolda ADRONIA ANECA Snellegem / zuster Imelda EMERANCE DEWACHTER Ruddervoorde / zuster Bonaventure VICTORINE VANTHOURNOUT
- personeel: ACHILLE BAECKER Loker
oorlogskantschool.wordpress.com 